مقاطع فولادی اصلی مورد استفاده در ساختمان سازی
میلگرد
میلگرد ( REBAR) که به در اصلاح به آن آرماتور گفته می شود با توجه به ضعف شدید بتن در برابر نیروی کششی و در جهت تقویت بتن مورد استفاده قرار می گیرد.بتن که از اختلاط شن و ماسه و سیمان بدست می آید دارای مقاومت فشاری بسیار بالایی است اما در مقابل در برابر کشش بسیار ضعیف و شکننده است از این جهت بتن را با میلگرد در اصلاح مسلح می کنند تا بتن آرمه هم مقاومت فشاری خوب و هم مقاومت کششی بالایی داشته باشد .
در کشورهای مختلف فولاد میلگرد با استانداردهای متفاوتی تولید میشوند و در هر استانداردی طبقه بندی مشخصی در ارتباط با خواص مکانیکی فولادها وجود دارد. در ایران قسمت عمده فولادهای میلگرد که توسط کارخانه ذوب آهن اصفهان تولید میشوند با استاندارد روسی مطابقت دارند. فولادی که در ایران تولید میشود (طبق استاندارد روسی) به سه گروه تقسیم میشود:
۱-میلگرد نوع A-1، یا همان میلگرد ساده است که بر روی آن هیچ برجسنگی ایی وجود نداردکه مقاومت تسلیم ( تنش تسلیم Fy) آن ۲۳۰۰ و مقاومت کششی) تنش نهایی Fu) آن ۳۸۰۰ کیلوگرم بر سانتی متر مربع است .(میلگرد های ساده بیشتر کاربرد صنعتی دارند و در ساخت پیچ و مهره و میخ و مفتول بیشتر کاربرد دارند .)
۲-میلگرد نوع A-2 ، میلگرد آجدار A2 که مقاومت تسلیم ( تنش تسلیم Fy) آن ۳۰۰۰ و مقاومت کششی ) تنش نهایی Fu)
آن ۵۰۰۰ کیلوگرم بر سانتی مترمربع است .
۳- میلگرد نوع A-3. ، میلگرد آجدار با مقاومت تسلیم ( تنش تسلیم Fy) 4000 و مقاومت کششی ) تنش نهایی Fu) آن ۶۰۰۰ کیلوگرم بر سانتی متر مربع است .( میلگرد آجدار پیچیده: مقاومت کششی و فشاری این نوع میلگردها بیشتر از سایر مدل های میلگرد است )
البته میلگرد ها بسته به قطر سطح مقطع نیز دسته بندی می شود و براساس سایز قطر سطح مقطع از ۸ تا ۴۰ میلی متر در کشورمان تولید می شود .
نکته۱ : میلگردها از قطر ۶، ۸، ۱۰ تا ۵۰ میلی متر موجود می باشند .
نکته۲ : میلگردهای با قطر کمتر از ۶ میلی متر را مفتول می نامند .
مقاومت تسلیم(تنش تسلیم Fy) :
مقدار تنش وارده بر میلگرد که در آن محدوده بدون افزایش بار ، میلگرد تغییر طول یابد را تنش تسلیم یا مقاومت جاری شدن می نامند وکه آنرا با Fy نمایش می دهند .
مقاومت کششی(تنش نهایی Fu) :
حداکثر میزان تحمل نیروی بار وارده بر میلگرد تا لحظه ایی که دچار گسیختگی می شود که انرا با Fu نمایش می دهند .
خاموت
وظیفه اصلی و اساسی خاموت ها جهت نگهداری فرم آرماتورهای طولی است ، به این میلگردها که به دور آرماتورهای طولی و اصلی در شناژها بسته میشوند خاموت نام دارند.
میلگرد انتظار در فنداسیون و طبقات
کارکرد اصلی این میلگردها که به آن ها میلگرد انتظار گفته می شود این است که میلگردهای فونداسیون و شناژ را به میلگرد های ستون متصل نماید که اندازه حداقل ارتفاع آن ۱٫۶ ارتفاع طبقه می باشد .
برای وصل کردن میلگردهای انتظار به میلگردهای ستون،بایستی خمیدگی ای برابر۱۰ ⁄ ۱ در میلگردهای ستون بوجود آید. مقدار فولاد موجود در وصله بر اساس آئین نامه B.S نباید از ۱۰% سطح مقطع ستون بیشتر باشد .
تیرآهن
تقریبا تمامی دسته های تیرآهن ها غیر از لانه زنبوری( CPE) به روش نورد گرم (HOT ROLLING) تولید می شوند.در این روش ابتدا شمش فولادی با سطح مقطع و طول و اندازه معین رو به داخل کوره های حرارتی می برند پس از آنکه شمش فولادی به درجه حرارت مورد نظر جهت فرآیند شکل دهی و نورد رسید شمش را بیرون آورده و پس از عبور از تعدادی غلتک که با اعمال فشار و نیروی اصطحکاکی سطح مقطع شمش را کاهش می دهند و به طبع آن طول آنرا افزایش می دهند ، شمش فولادی وارد قسمت نورد میانی و پس از آن نورد پایانی می شود که در این ۲ مرحله ابتدا سطح مقطع شمش را به سطح مقطع تیرآهن مورد نظر تبدیل می کنند و سپس آنرا در طول های دلخواه برش داده و بسته بندی و انبار می کنند.
انواع تیرآهن و استاندارد آن:
تیرآهن : IPE این دسته از تیرآهن ها براساس استاندارداروپا و آلمان ساخته می شود که از ارتفاع ۸۰ تا ۶۰۰ میلی متر ساخته می شود .
تیرآهن INP: استاندارد چین و روسیه – ارتفاع ۸۰ تا ۶۰۰ میلیمتر بدلیل عدم توازن ارتفاع زیاد و طول کم بال و مقاومت خمشی پایین با بیشتر شدن ارتفاع معمولا این دسته از تیرآهن ها را تا ارتفاع ۶۰۰ میلی متر می سازند .
تیرآهن IPB : تیراهن بال پهن – ارتفاع ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ میلیمتر که به آن ها هاش گفته می شود که تیرآهن های عظیم الجثه ایی هستند که ارتفاع آن ها به ۱ متر هم می رسد.
کاربرد تیرآهن در ساختمان:
تیراهن به صورت ستون، خرپا، نعل درگاه، تیر در پوشش سقفها و پلهای لانه زنبوری کاربرد دارد.
انواع تیرآهن
تیرآهن : IPE
این دسته از تیرآهن ها بر اساس استاندارد اروپا ساخته می شوند که به آن ها تیرآهن i شکل نیز میگویند. مشخصه بارزدر این دسته این است که زمانیکه به سطح مقطع آن توجه میکنیم ضخامت بال تیر در ابتدا و انتهای آن یکسان است.تیرآهن های تولیدی در ایران نیز براساس این استاندارد ساخته می شوند و چون مهندسین سازه بیشتر بر اساس مشخصات این تیرها و مقاومت خمشی و کششی این دسته طراحی می کنند این دسته در ایران پرکاربردتر هستند .
تیرآهن INP:
این دسته از تیرآهن ها بر اساس استاندارد روسیه و چین ساخته می شوند.این تیرها نیز دارای سطح مقطع i شکل هستند و تفاوت آن ها با دسته اول تیرآهن ها در ضخامت بال تیر است که در دسته ی اول ضخامت بال تیر در تمام طول آن ثابت بود اما در این دسته ضخامت بال تیر متغیر است.ضخامت بال تیر در قسمت اتصال بال به جان بیشتر است و هرچه به سمت لبه ها می رود ضخامت بال کاهش می یابد.
تیرآهن IPB:(هاش)
تیرآهن IPB (هاش) که به آن ها بال پهن یا تیرآهن عریض نیز می گویند.دلیل این نامگذاری این است که در این دسته طول بال ها افزایش یافته است و شکل مقطع تیرآهن از i شکل به H شکل تغییر یافته است .تیرآهن های بال پهن را در اصطلاح عامیانه و مردمی تیرآهن هاش نیز می نامند که در ایران نیز تولید می شوند اما نمونه های چینی ، روس و کره ایی هاش ها بیشتر مورد پسند مهندسین محاسب است . تیرآهن هاش به ۲ دسته کلی هاش سبک و هاش سنگین تقسیم می شوند و بصورت زیر نامگذاری می شوند .
– علامت V در انواع تیراهن ها نشان دهنده سنگین بودن تیرها می باشد.
– علامت L نشان دهنده سبک بودن تیراهن میباشد.
*به عنوان مثال IPBV نشان دهنده تیرآهن عریض ( هاش ) سنگین و IPBL نشان دهنده تیراهن عریض( هاش) سبک میباشد.
تیرآهن لانه زنبوری :
این دسته از تیرآهن ها در کارخانه و با روش نورد گرم تولید نمی شوند بلکه در کارخانه های اسکلت سازی یا در کارگاه از برش ۲ تیرآهن معمولی و قراردادن آن ها بر روی هم بطوریکه در میان آن ها فضای خالی ۶ ضلعی به شکل لانه زنبور ایجاد شود.
تیر ورق :
دسته ی دیگری از تیرآهن ها ، تیر ورق ها هستند که در پروژه های عظیم یا در نقاطی که فاصله ستون ها بسیار زیاد است با استفاده از ورق سیاه با ضخامت معین که مهندس محاسب بر اساس مقاومت ورق سیاه آنرا تعیین می کند،ورق ها را برش داده و در کنار هم به شکل تیرآهن جوش می دهند.ویژگی بارز تیرورق ها ارتفاع زیاد و طول بال زیاد و همچنین مقاومت کششی و خمشی بالای آن ها است .
پیچ و مهره :
دسته دیگری از محصولات فولادی پرکاربرد در ساختمان سازی پیچ و مهره ها هستند.بطور کلی پیچ و مهره در صنعت با استفاده از میلگرد های ساده یا بوسیله شمش های آلیاژی خاص ساخته می شوند.در صنعت ساختمان بیشترین کاربرد پیچ و مهره ها زمانی است که اسکلت سازه فولادی باشد ، که در این دسته از سازه ها که در پروژه های بزرگ معمولا اسکلت از ورق های فولادی ساخته می شود برای اتصال ستون ها و تیرها و تیر ورق ها در ابتدا و انتهای هر عضو تعدادی سوراخ تعبیه و طراحی می شود که در زمان برپایی اسکلت ، قسمت های مختلف را بوسیله پیچ و مهره بهم چفت و بست می کنند .